Obezite Tedavisi

augmented reality ar app showing nutrition information food fruit smart device tablet screen scaled

Obezite tedavisinde sıklıkla kullanılan yöntemler diyet ve hayat tarzı değişiklikler, davranış terapileri, medikal tedaviler ve cerrahi yöntemler olarak sıralanabilir. Oldukça kompleks ve tedavisi zor bir hastalık olan obezite hastalığının tedavisinde bu yöntemlerin çeşitli şekilde kombine edilmesi ve tedaviye kararlılıkla devam edilmesi başarının temel belirleyicisidir. Tedavi için bireyin değişim için hazır olması ve tedaviye devam iradesi göstermesi gerekir. Öncelikle problemin tespiti ve sorunun kabul edilmesi açısından bir uzmandan yardım alınması iyi bir başlangıç olabilir. Tedavide gerçekçi hedeferin belirlenmesi ve aşama aşama gerek duyulduğunda cerrahi tedaviler de dahil olmak üzere tüm tedavi seçeneklerinin değerlendirilmesi gerekir. Unutulmamalıdır ki obezite kişiyi teslim alan ve hayat kalitesini ortadan kaldıran bir prangadır. Bu zinciri kırmak için azim ve kararlılıkla ilerlemek gerekir.

Sağlığını riske atacak seviyede yağ kütlesine sahip olan bireylerin, sağlıklı kilolara ulaşması adına uygulayabileceği çok sayıda obezite tedavisi bulunmaktadır. Doğru ve başarılı obezite tedavisi, mevcut durumun çok iyi bir şekilde tahlili ve doğru tedavi yönteminin uygulanması ile sağlanmaktadır.

Obezite Tedavisi Nedir?

Kısaca obezite tedavisi nedir? sorusuna şu şekilde bir açıklama getirilebilir; sağlıklı kiloya ulaşmak isteyen hastaların, doğru yöntem ve alışkanlıklar ile bu süreci başarılı bir şekilde tamamlaması ve devamında da obeziteden korunmasıdır. Obezite ile karşı karşıya kalan hastalar, bazı durumlarda kendi yöntemleriyle kilo veremeyebilir. Genetik faktörler, küçük yaşlardan gelen yanlış beslenme rutini ve anatomik etkenler  obeziteden kurtulmayı zorlaştırabilir. Bu gidi durumlarda, uzman bir doktor tarafından destek almak en sağlıklısı olacaktır. Obezite tedavisi, tek bir perspektiften ele alınamaz. Tedaviden başarılı olmasında hem yöntemin başarılı uygulanması hem de hastanın üzerine düşen ödevleri yerine getirmesi gerekir. Bu sürecin cerrahi aşamasında doktorlardan, diğer aşamalarında ise diyetisyen, psikolog ve spor eğitmenlerinden yardım alınmalıdır.

Obezite tedavisi, hastanın fazla kilolarından kurtulmasını sağlamakla birlikte, yüksek riskli hastalıklarının da sonlanmasını veya kontrol altına alınmasını destekler. Doğru obezite tedavi yönteminin belirlenmesinde dikkat edilmesi gereken temel yaklaşım, hastaya yapılacak tetkikler ve elde edilen verilerdir. Öncelikle kişinin obezite durumu, vücut kitle indeksine bağlı olarak belirlenir. Kilonun, boyun karesine bölümü ile elde edilen vücut kitle indeksi, bireyin hangi kategoride yer aldığını belirler. Belirlenen kategori ve yapılacak diğer tetkiklerin ardından doğru yol haritası çizilir.

Obezite tedavisinde kullanılan yöntemler; cerrahi ve cerrahi olmayan yöntemler olarak ikiye ayrılır. Cerrahi olmayan yöntemler; başta diyet ve egzersiz olmak üzere alışkanlıkların değiştirilmesi ve çeşitli ilaç tedavilerinden oluşmaktadır. Cerrahi yöntemler ise; mide kelepçesi, tüp mide ameliyatı, mide balonu, gastrik bypass, mini gastrik bypass, duodenal switch yöntemleridir.

Kimler Obezite Tedavisi İçin Uygundur?

Obezite tedavisi, vücut kitle endeksi aşağıdaki şartları sağlayan bireyler için uygunluk gösterebilir;

  • Vücut kitle indeksi 40 kg/m²’nin üzerinde olan bireyler morbid obez olarak tanımlanır ve mide küçültme ameliyatı için uygunluk gösterebilir.
  • Vücut kitle indeksi 35 ile 40 arasında olan ve aynı zamanda da tip 2 diyabet, hipertansiyon ve uyku apnesi gibi sağlık sorunları bulunan kişiler de morbid obez sınıfına dahil edilirler. Bu bireyler için de mide küçültme ameliyatı yapılabilir.
  • Vücut kitle indeksi 30 ile 35 arasında olan ve bununla birlikte, metabolizma bozuklukları veya tip 2 şeker hastalığı bulunanlar da obezite cerrahisi için uygun kategoride kişilerdir.

Obezite Tedavi Aşamaları;

Beslenme Tedavisi

Beslenme alışkanlıklarının sağlıklı yönde değiştirilmesi tedavide ilk basamağı oluşturmalıdır. Bireyin yaşı, cinsiyeti ve alışkanlıkları göz önünde bulundurularak beslenme uzmanları tarafından kişiye uygun dengeli ve beslenme planları oluşturulmalıdır. Zorlayıcı ve sürdürülebilirlikten uzak diyet programlarından kaçınılmalıdır. Unutulmamalıdır ki sürdürülebilir olmayan hiçbir yöntem kalıcı başarıya ulaşamaz. Beslenme eğitimleri obezite cerrahisi sonrası dönemde de oldukça önemlidir. Kişinin ameliyat sonrası sıfırdan sağlıklı bir beslenme düzeni oturtulması için uzman diyetisyenler tarafından yönlendirilmelidir. Obezite cerrahisi ve özellikle tüp mide ameliyatları sonrası geri kilo alımlarında en sık karşılaşılan durum takipsiz ve yalnızlığa boğulmuş hastalardır.

Egzersiz Tedavisi

Egzersiz tedavisi, beslenme tedavisine ek olarak uygulanmalıdır. Egzersiz programlarında amaç kişinin sadece kilo vermesi değil vücuttaki kas kitlesinin korunması ve kilo verme sürecinin devamlılığının korunabilmesidir. Egzersiz alışkanlıklarının kazanılması obezite cerrahisi sonrası uzun dönem başarının vazgeçilmez parçasıdır. Kişiye ve o anki kilosuna uygun sürdürülebilir, değişken seviyede ve sakatlıklara yol açmayacak şekilde egzersizler aşama aşama eklenmelidir. Düzenli egzersiz yapan kişilerin ulaştıkları kiloyu koruma oranları yapmayanlara göre oldukça yüksektir.

Davranış Terapisi

Davranış değişikliği terapileri özellikle obezite cerrahisi sonrası dönemde kişilerin yeme alışkanlıklarının değiştirilmesinde önemli bir rol oynar. Kişileri aşırı yeme davranışına iten duygu durumları ve bunlarla nasıl mücadele edilebileceği uzman bir kişi tarafından değerlendirilmeli ve böyle durumlar karşısında kişiye kurtuluş yolu için açık kapıların nasıl bulunabileceği konusunda eğitimler verilmelidir. Davranış terapilerinde gerektiğinde uzman bir psikiyatristten görüş alınarak tedaviye medikal ilaç tedavisi de planlanabilir. Tüp mide ameliyatı sonrası başarısız olanlar genellikle tedavi programlarından uzaklaşan ve desteksiz kalan kişilerdir.

İlaç Tedavisi

Obezitenin ilaçla tedavisinde öncelikle obeziteye neden olabilecek hastalıklar araştırılmalıdır. Özellikle tiroid fonksiyonlarını etkileyen hastalıklar ve endokrin bozukluklar uzman hekim tarafından araştırılmalı ve gerektiğinde medikal tedavi başlanmalıdır. Özellikle obezitenin sebep olduğu metabolik sendromda kilo verimi oldukça zorlaşır. Obezite tedavisinde beslenme uzmanları, davranış terapistleri ve uzman hekimleri de içeren multidisipliner yaklaşım başarı şansını üst düzeye çıkartmaktadır.

Cerrahi Tedavi

Verilecek kilo miktarının artması ile tedavi aşamalarında daha ciddi adımlar atılması gerekebilir. Günümüzde obezitenin en etkin tedavisi cerrahi uygulamalardır. Cerrahi tedavi dışında mide balonu ve mide enjeksiyonu gibi endoskopik yöntemler de obezite tedaviside kullanılmaktadır. Tedavi başarıları cerrahi tedavilere kıyasla oldukça düşüktür. Tüp mide, mide bypass, mini gastrik bypass, duedonal switch, bipartition, sadi-s gibi obezite ameliyatları daha kalıcı ve yüksek başarı oranlarına sahip cerrahi tedavi yöntemleridir. Günümüzde bu ameliyat türleri arasında tüp mide ameliyatı tüm dünyada en sık uygulanan cerrahi tedavi seçeneğidir.

Hangi Yaş Aralığı Obezite Tedavisi İçin Uygundur?

Obezite cerrahisi, oldukça geniş bir yaş aralığına uygulanabilen bir cerrahi yöntemdir. Obezite cerrahisinde, hastanın minimum 14 yaşını tamamlamış olması gerekmektedir. Alt yaş sınırı oldukça düşük cerrahi yöntemlerden biridir. 14 yaşını tamamlamış, mutlaka aile onayı ile birlikte tetikikleri cerrahi tedavi için uygun olan hastalar, obezite cerrahisi ile sağlığına kavuşabilir.

Obezite cerrahisi 70 yaşında bir birey için de uygulanabilmektedir. Ancak, kişinin ameliyat için uygun şartları taşıması gerekir. Kalp ve akciğer rahatsızlıkları barındıran kişiler riskli kategoride olabileceği için obezite cerrahisi uygulanmayabilir.

Hem düşük hem de yüksek yaşlarda uygulanabilen obezite cerrahisinde temel yaklaşım, kişinin obezite cerrahisi şartlarını taşıyor olması ve düşük risk barındırmasıdır.

Ameliyatsız Obezite Tedavileri Nelerdir?

Obezite hastalarının sağlığına kavuşmasında sadece cerrahi yöntemler kullanılmaz. Ameliyatsız çok sayıda yöntem kullanılarak da, obezite hastalığını tedavi etmek mümkündür. Ameliyatsız tedavi yöntemlerini aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür;

  • Egzersiz Tedavileri: Obezite tedavisi egzersiz yöntemleri ile birlikte çok iyi sonuçlar vermektedir. Bireyin metabolik ve genetik sorunları bulunmadığı takdirde, rutin egzersiz programları ile kilo vermek mümkündür. Obezite ile karşı karşıya kalan hastaların büyük bir bölümü, masa başı çalışan ve çok az sosyal hareketliliğe sahip olan kişilerdir. Bu açıdan, doğru bir egzersiz planı, kişinin sağlıklı kilolara inmesini sağlayacaktır.
  • Diyet Tedavileri: Obez kişiler için olmazsa olmaz tedavi yöntemlerinden biri diyet tedavisidir. Ameliyatlı yöntemler kullanıldığında dahi diyet tedavisi uygulanmak zorundadır. Kişinin hem obeziteden kurtulması hem de obeziteye bir daha yakalanmaması için uzman bir diyetisyen tarafından diyet programı hazırlanmalıdır. Obezite tedavisi diyet yöntemleri, obeziteden kurtulduktan sonra ömür boyu uygulanmaya devam etmelidir.
  • Psikolojik Tedavi Yöntemleri | Davranış Değişikliği Tedavi Yöntemleri: Obezitenin nedenleri arasında önemli bir yere sahip olan psikolojik ve davranışsal faktörlerin belirlenmesi ve yaşantıdan çıkarılması adına, bu iki konuda uzman desteği alınmalıdır.
  • Mide Balonu Yöntemi: Ameliyatsız yöntemler arasında en çok tercih edilen ve mide hacmini düşürmeyi hedefleyen yöntemdir. Kullanılan mide balonu ile birlikte, midenin önemli bir hacmi mide balonu ile doldurulur. Bu sayede, çok daha düşük porsiyonlar ile doyum sağlanmış olur. Daha az kalori alımı ile birlikte, hızlı bir kilo verme süreci elde edilebilir.
  • İlaç ile Tedavi Yöntemleri: Metabolik ve hormonal sorunlar için kullanılan ilaç tedavisi, kişinin obeziteden kurtulmasında önemli bir etken olabilir.

Obezite Tedavisi Ameliyatı

Obezite tedavisinde ameliyatsız yöntemler yeterli olmadığı ve kişinin ameliyatlı tedaviye ihtiyaç duyduğu zamanlarda kullanılır. Obezite tedavi yöntemleri, kişinin mevcut durumuna göre farklılık gösterebilir. Öncelikle doğru tetkiklerin yapılması ve başarıya ulaştıracak tedavi yönteminin belirlenmesi gerekir.

Obezite tedavisi ameliyatı, sadece alanında uzman doktorlar tarafından yapılmalıdır. Doğru ameliyatın seçimi ve seçilen yöntemin başarılı bir şekilde uygulanması ancak, doğru ekip ve araçlarla sağlanabilir.

Obezite Cerrahi Tedavisi Yöntemleri

Obezite tedavisi tüp mide yöntemleri, obezite cerrahisinde çok önemli bir yere sahiptir. Kişinin direkt olarak etkisini göreceği bir tedavi yöntemidir.

Obezite Cerrahi , ileri seviyede obez bireylerde tercih edilir. Vücut kitle indeksi, sahip olunan ek hastalıklar ve detaylı tetkikler, hangi cerrahi yöntemin yapılması gerektiğini belirleyecektir. Aşağıda en sık kullanılan cerrahi obezite tedavileri bulunmaktadır;

İlginizi Çekebilir: Vücut Kitle İndexi Nasıl Hesaplanır?

  • Tüp Mide Ameliyatı: Diğer bir ismi ile mide küçültme ameliyatı sayesinde, midenin yaklaşık %80’lik kısmı alınır. Bu ameliyat yönteminde temel hedef, midenin hacmini azaltmak ve düşük porsiyonlarla doygunluk sağlamaktır.
  • Gastrik Bypass: Gastrik bypass yönteminde ise hem mide hacmi küçültülür hem de bağırsağın önemli bir kısmı atlanarak mideye entegre edilir. Alınan gıdaların emilimi bağırsakta gerçekleşir. Bağırsağın önemli bir kısmı bypass edileceği için emilim azalacak ve alınan gıdalardan elde edilen kalori minimize edilecektir.
  • Mini Gastrik Bypass: Bu yöntemde ise midenin önemli bir bölümü pasifize edilir ancak vücuttan çıkarılmaz. Bu yüzden mini gastrik bypass ameliyatı olarak isimlendirilmektedir.

Obezite Cerrahisi Sonrası Beslenme Şekli

Obezite tedavisi sonrası beslenme, sürecin başarıya ulaşmasındaki temel etkendir. Tedavinin başlangıcında hekim tarafından yapılacaklar ile hasta tarafından yapılması gerekenler net bir şekilde anlatılır. Hastanın en önemli ödevlerinden biri, ameliyat sonrası verilen diyet programına harfiyen uymaktır. Ameliyat sonrası aşağıda sıralanan beslenme konularına dikkat edilmelidir.

  • Öğünler sık ve düşük porsiyonlardan oluşmalıdır.
  • Besinlerin çok iyi bir şekilde çiğnenerek tüketilmesi gerekir. Öğünler 30 dakikanın üzerinde ve olabildiği kadar yavaş şekilde tamamlanmalıdır.
  • Protein içeren besinler öğünlerde ilk sırada yer almalıdır. Devamında lifli gıdalar, son olarak da karbonhidrat ağırlıklı gıdalar tüketilmelidir.
  • Katı gıdaların sıvı gıdalar ile birlikte tüketilmemesi gerekir.
  • Yemeklerden önce ve sonra sıvı tüketimi gerçekleştirilebilir. Bunun için 30 dakikalık bir boşluk oluşturmak sağlıklı olacaktır.
  • Doygunluk oluştuğunda öğün sonlandırılmalıdır. Özellikle ilk aylarda mide hacminde gerçekleşen ani düşüş kaynaklı kusma görülebilir. Bu yüzden, hızlı ve fazla yemekten kaçınmak gerekir.
  • Aşısı soğuk veya sıcak içeceklerden ve yiyeceklerden kaçınmak gerekir.
  • Bireyin ihtiyaç duyduğu kadar su tüketmesi çok önemlidir.
  • Aşırı yağlı, tuzlu ve şekerli gıdalardan uzak durulmalı; paketli gıdalar tüketilmemelidir.
  • Verilen diyet programına harfiyen uyulmalıdır.

Obezite Tedavisi Sonrası Spor ve Egzersiz Yöntemleri

Obezite tedavisi sonrası spor rutini oluşturmak hem obeziteden kurtulmak hem de bir daha obezite ile karşı karşıya gelmemek için olmazsa olmaz bir gereksinimdir. Cerrahi obezite tedavisi sonrasında egzersiz planı kademe kademe oluşturulmalıdır. Çok düşük tempodan başlanmalı ve zaman içerisinde tempoda artış sağlanmalıdır. Egzersiz planı, uzman spor eğitmenleri tarafından oluşturulmalıdır. Hastanın sosyal yaşantısını da daha hareketli hale getirmesi, kilo verme hızını ve süreci çok daha sağlıklı hale getirecektir.

  • Cerrahi tedavi sonrasında küçük yürüyüşler ile egzersiz yapmaya başlanabilir.
  • Ameliyattan 1 hafta geçtikten sonra ev içerisinde kısa yürüyüşler yapılabilir.
  • Yapılan yürüyüşlerin süresi kolaylaştığı ve yeterli gelmediği durumlarda süreyi ve mesafeyi artırabilirsiniz.
  • Egzersiz esnasında ağrı ve acı hissediyorsanız, egzersizi bırakmalı ve uzman bir hekime danışmalısınız.
  • Egzersiz planı kişiye uygun ve kişinin rutin bir şekilde gerçekleştirebileceği seviyede olması gerekir. Aksi takdirde, uzun vadeli bir başarı elde edilemez.
  • Tek tip egzersiz yapmak yerine farklı spor aktivitelerini bir araya getirmek çok daha sağlıklı olacaktır. Sürekli aynı spor aktivitesini yapmak sıkıcı olabilir. Çeşitlilik uzun vadeli başarıya katkı sağlar.
  • Sporu rutin haline getirmek için günün belirli zamanlarını sabit bir şekilde spor saati haline getirmek gerekir.
  • Yürüyüş yapanlar, aktivitenin takibi açısından mesafe veya adım sayar kullanabilir.
  • Öğünlerin ardından en az 120 dakika geçtikten sonra egzersiz yapmaya başlayın.
  • Spor yaparken su içmeyi ihmal etmeyin.
  • Yürüyüş, pilates, basketbol, yüzme, fitness, masa tenisi, kort tenisi ve merdiven çıkma en sık tercih edilen egzersiz yöntemleri arasında bulunmaktadır.